Jak pisać i mówić o uchodźcach i kryzysie migracyjnym to problem, z którym dziennikarze/rki w Europie mierzą się co najmniej od dwóch dekad. Ostatnie dni pokazały, że ta kwestia dotyczyć będzie też polskich mediów, które opisują losy migrantów na granicy polsko-białoruskiej. Instytut Zamenhofa opracował poradnik, który wskazuje, jakie zasady stosować, by nie popełniać błędów.
Język nie tylko służy opisywaniu świata, ale także pokazuje kontekst wydarzeń. Może budzić emocje, łączyć lub dzielić. Nieprawidłowo użyty może być narzędziem manipulacji, a nawet dyskryminacji na którą szczególnie narażone są grupy mniejszościowe – w tym uchodźcy.
W związku z wydarzeniami ostatnich dni – kryzysem na granicy polsko-białoruskiej i przebywającymi tam migrantami – debata publiczna powinna być uwrażliwiona na poprawność w pisaniu i mówieniu o uchodźcach. Przed takim wyzwaniem stanęły również media, które – jak wskazujemy w poradniku – początkowo popełniały błędy, często występujące z niewiedzy. Relacjonowanie tematu migracji może być wyzwaniem, na które polskie kodeksy etyczne mediów nie mają gotowej odpowiedzi. Dlatego Instytut Zamenhofa przygotował poradnik, który pomoże dziennikarkom i dziennikarzom w relacjonowaniu tematyki migracji. W poradniku są zawarte kluczowe wnioski oraz rekomendacje, opis najczęściej pojawiających się błędów i propozycje ich poprawy, a także zarys kodeksów i regulacji na przykładzie zagranicznych mediów.
Przekaz medialny odgrywa istotną rolę w kształtowaniu rzeczywistości. Używanie języka wykluczającego, dyskryminującego, czy dehumanizującego niesie ze sobą konsekwencje w postaci zmniejszenia społecznej wrażliwości, wzmocnienia uprzedzeń i szkodliwych stereotypów, a nawet – kształtowania wrogich postaw. Na skutki takich działań narażone są przede wszystkim grupy mniejszościowe, które nierzadko stawia się w roli „innego” i „obcego”. Dlatego pisząc o uchodźcach i uchodźczyniach, należy wykazać się dużą wrażliwością na słowo. Mamy nadzieję, że niniejszy poradnik okaże się w tym pomocny – komentuje Mateusz Adamczyk, doktorant na Wydziale Polonistyki Uniwersytetu, członek Zespołu Retoryki i Komunikacji Publicznej Rady Języka Polskiego przy Prezydium PAN; współautor raportu.
– Sytuacja w której znajdujemy się w mediach jest nie tylko trudna pod kątem kolejnego wyzwania związanego ze specjalistyczny dziennikarstwem, ale także wymagająca warsztatowo. Poradnik Instytutu Zamenhofa jest tylko tak naprawdę propozycją dla kolegów i koleżanek dziennikarzy i dziennikarek. Warto by polskie redakcje zaczęły wypracowywać własne “style booki” poprawnego i rzetelnego komunikowania o skomplikowanych tematach. A tych mamy przecież coraz więcej – mówi Sylwia Czubkowska, szefowa rady Instytut Zamenhofa, redaktorka prowadząca Spider’sWeb+.
Kilka rekomendacji, jakie Instytut Zamenhofa wskazał w raporcie to: „Zadbaj o właściwe słownictwo”, „Chroń wizerunek”, „Zapanuj nad swoimi emocjami”, „Obserwuj innych. Korzystaj z cudzych doświadczeń”, „Starannie weryfikuj źródła”, „Zadbaj o standardy w swojej redakcji”.
Wierzymy, że pozwolą one w sposób rzetelny i etyczny opisywać zagadnienie migracji w polskich mediach. Zachęcamy, aby ten zbiór wskazówek wydrukować i powiesić w redakcji/biurze/domu, co pozwoli na szybkie przyswojenie zasad i rzetelną debatę.
Treść raportu znajduje się TUTAJ: Poradnik – Zamenhof
Kontakt dla mediów w celu dalszych pytań:
Mateusz Adamczyk, współautor raportu: kontakt@mateuszadamczyk.com
Sylwia Czubkowska, członkini rady Instytutu Zamenhofa: sylwia.czubkowska@spidersweb.plj